Hoa Thạch thảo (Aster amellus L) thuộc họ Cúc (Asteraceae). Tại
Việt Nam, người miền Nam hay gọi là Cúc Sao, Cúc Cánh mối,
người Bắc gọi là Thạch thảo.
Thạch thảo thường mọc thành bụi, nhiều bông với cánh nhỏ xíu xoè
rộng ra. Hoa Thạch thảo có ba màu chính: tím, hồng, trắng. Thạch
thảo có nguồn gốc từ nước Ư. Ngày nay được lai tạo thêm thành
loại hoa cánh kép rất đẹp. Tại châu Âu, Thạch thảo tượng trưng
cho t́nh yêu và vẻ đẹp mềm mại, thanh tú, nữ tính. Đôi khi Thạch
thảo cũng tượng trưng cho sự chính chắn v́ nó thường nở vào cuối
Thu, khi mà đa số các loại hoa khác đă tàn.
Hoa Thạch thảo, một chuyện t́nh
buồn
Kể
rằng, ngày xưa ở một ngôi làng vùng ngoại ô có một đôi trai gái
là Ami và Edible. Hai người này sống cạnh nhà nhau từ nhỏ và họ
chơi với nhau rất thân. Ngày tháng dần trôi, cô bé và cậu bé của
ngày ấy nay đă trưởng thành. Edible giờ đây là một người có
gương mặt khôi ngô, tuấn tú, dáng người cao cao và là tầm ngắm
của biết bao cô gái trong làng. Nhưng anh không để ư tới ai cả
v́ trong ḷng anh đă có h́nh bóng của người ấy, người con gái mà
anh yêu chính là cô bé hồi đó bây giờ cũng đâu c̣n bé nữa đâu.
Với làn da trắng, đôi môi mỏng, nho nhỏ, hồng hồng, xinh xinh
cùng với mái tóc bồng bềnh màu gỗ nâu, những đường cong xoăn ôm
lấy bờ vai nhỏ bé và khuôn mặt khả ái của Ami làm bao nhiêu
chàng trai say đắm và mong ước có được trái tim nàng. Nhưng Ami
chỉ đồng ư lấy ai thoả măn được yêu cầu đó là đem về cho nàng
một loài hoa lạ và nàng cảm thấy thích. Biết bao nhiêu chàng
trai đă thử và đều lắc đầu bỏ cuộc. không ai có thể t́m ra loài
hoa mà nàng thích kể cả Edible người hiểu rơ tính cách của nàng
nhất.Ami và Edible thường hay cùng nhau vào rừng. Ami hái nấm
c̣n Edible săn thú.
Vào cái ngày hôm ấy, lúc
hoàng hôn khi mà giỏ nấm của Ami đă đầy và Edible cũng đă săn
được một chú nai rừng. Hai người cùng nhau đi về, nhưng hôm nay
họ ko về đường cũ như mọi khi nữa mà họ đă rẽ sang đường khác.
Trên đường về, họ cùng nhau tṛ chuyện và ngắm cảnh rừng núi.
Bỗng Ami nói lớn, gọi Edible và chỉ cho anh bụi hoa dạ màu tim
tím mọc trên vách núi cao. ” Chính là nó, loài hoa ấy, Ami thích,
rất thích”.
Edible
nh́n lên bụi hoa rồi nói với Ami:- Ami đứng đây chờ tôi, tôi sẽ
hái xuống cho Ami
-
Không, không được. Edible vách núi cao và nguy hiểm lắm!
-
Nhưng đó là loài hoa Ami thích, Edible sẽ lấy xuống cho Ami.
-
Không, Ami không cho Edible đi.
Lúc đó,
Edible nh́n Ami mỉm cười rồi dùng ngón tay trỏ cốc nhẹ vào trán
Ami.” Ami ngốc, đứng đây chờ anh, anh sẽ quay trở lại, sẽ mang
nó xuống cho Ami, sẽ mang hạnh phúc đến cho Ami măi măi”.
Nói
xong anh từ từ leo lên vách núi ấy. Mặc cho Ami ngăn cản. Vách
núi cao dựng đứng thật nguy hiểm không cẩn thận trượt chân thôi
là mất mạng ngay.
“Được
rồi".
Cuối
cùng th́ Edible cũng làm được. Edible nắm được bụi hoa trong tay,
quay xuống nói với Ami, nhưng tại sao tự nhiên anh lại cảm thấy
chóng mặt quá.
Sao
dưới mặt đất bây giờ lại có nhiều Ami thế. Anh b́nh tĩnh lại,
quay xuống nói với Ami:” Ami! Edible làm được rồi, anh làm được
rồi nhé!”
Anh
thả bụi hoa xuống cho Ami rồi sau đó t́m cách leo xuống. Lạ quá,
đầu anh đau lắm, mắt không c̣n nh́n thấy ǵ nữa, chóng hết cả
mặt. Đau quá, anh không thể minh mẫn được nữa. Tay anh mỏi dần,
chân mềm nhũn ra…
-
Edible…..KHÔNG…..Ami hét lên khi thấy Edible đang rơi xuống, thả
người trong không trung.
Anh
quay mặt về phía Ami nói: xin đừng quên tôi (forget-me-not) rồi
nở nụ cười măn nguyện và anh đă đi xa, xa măi...
Ami
ngồi đó, ngồi bên bờ vực thẳm. Ngồi như người mất hồn. Không nói.
Không cười. Tay cầm lấy bụi hoa tim tím ấy. Cô ngồi đó cho đến
khi người trong làng vào t́m kiếm và đưa cô về. Một ḿnh cô về
được thôi c̣n Edible th́ giờ đă không về được nữa rồi.
Ami
không khóc. Cô không ăn uống ǵ cả. Suốt ngày chỉ lặng lẽ ngồi
trong vườn chăm sóc cho bụi hoa tim tím ấy, bụi hoa khiến cho
Edible không về được nữa.
Cứ
như thế trong suốt một thời gian, cho đến một ngày cô đă ch́m
vào giấc ngủ dài, dài đến nỗi không bao giờ tỉnh lại và trong
giấc ngủ đó chắc chắn 1 điều rằng cô và Edible đă gặp được nhau
và họ là của nhau măi măi.
Sau
khi Ami chết đi, loài hoa tim tím ấy được người dân trong làng
chăm sóc cẩn thận. Ai ai cũng thương xót cho đôi t́nh nhân trẻ.
Ban đầu họ đặt tên cho nó là Forget me not. Sau nhiều năm và hoa
được trồng ở nhiều nước nó lại có những cái tên khác nhau như
Muget De Mai (pháp), Thạch thảo( Việt nam)… và những đôi t́nh
nhân trẻ thường tặng cho nhau loài hoa này để rồi sẽ măi măi
không quên nhau, sẽ luôn ở bên nhau cho dù là chết.
Hoa Thạch thảo và bài thơ
L'Adieu
Bài thơ nguyên tác của Guillaume Apollinaire (1880-1918):
L'Adieu
J'ai cueilli ce brin de bruyère
L'automne est morte souviens-t'en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyère
Et
souviens-toi que je t'attends
Bản dịch của Bùi Giáng
Bài thơ năm câu trên đây đă đuợc nhà thơ Bùi Giáng dịch như sau.
Lời vĩnh biệt
(1)
Ta
đă hái nhành lá cây thạch thảo
Em
nhớ cho, mùa thu đă chết rồi
Chúng ta sẽ không tao phùng đựợc nữa
Mộng trùng lai không có ở trên đời
Hương thời gian mùi thạch thảo bốc hơi
Và
nhớ nhé ta đợi chờ em đó ...
Nhưng Bùi
Giáng không phải chỉ dịch một lần. Ông đă khai triển và tiếp tục
viết sang bài thứ hai.
(2)
Đă
hái nhành kia một buổi nào
Ngậm ngùi thạch thảo chết từ bao
Thu c̣n sống sót đâu chăng nữa
Người sẽ xa nhau suốt điệu chào
Anh nhớ em quên và em cũng
Quên rồi khoảnh khắc rộng xuân xanh
Thời gian đất nhạt mờ năm tháng
Tuế nguyệt hoa đà nhị hoán tam.
Và tiếp
tục dịch thoát ư sang bài thứ ba.
(3)
Mùa thu chiết liễu nhớ chăng em?
Đă
chết xuân xanh suốt bóng thềm
Đất lạnh qui hồi thôi hết dịp
Chờ nhau trong Vĩnh Viễn Nguôi Quên
Thấp thoáng thiều quang mỏng mảnh dường
Nhành hoang thạch thảo ngậm mùi vương
Chờ nhau chín kiếp tam sinh tại
Thạch thượng khuê đầu nguyệt diểu mang.
...
Bùi Giáng
(1925-1998) dịch
("Đi
vào cơi thơ". Bùi Giáng, trang 80-82, nhà xuất bản Ca Dao,
Sàigon, Việt Nam.1969)
Hoa Thạch thảo
và bài Mùa Thu Chết
Mùa thu chết là tên một bài hát của Phạm Duy sáng tác năm 1965,
phổ từ bài thơ tiếng Pháp L'Adieu của Guillaume
Apollinaire. Bài này rất nổi tiếng trong thập niên 70 tại Sài
G̣n, và gắn liền với tên tuổi ca sĩ Julie (Quang). (3)
"Ta ngắt đi một cụm hoa thạch thảo
Em nhớ cho: Mùa Thu đă
chết rồi!
Mùa Thu đă chết, em nhớ
cho
Mùa Thu đă chết, em nhớ
cho
Mùa Thu đă chết, đă chết
rồi. Em nhớ cho!
Em nhớ cho,
Đôi chúng ta sẽ chẳng c̣n
nh́n nhau nữa!
Trên cơi đời này, trên cơi
đời này
Từ nay măi măi không thấy
nhau
Từ nay măi măi không thấy
nhau...
Ta ngắt đi một cụm hoa thạch thảo
Em nhớ cho: Mùa Thu đă
chết rồi!
Ôi ngát hương thời gian
mùi thạch thảo
Em nhớ cho rằng ta vẫn chờ
em.
Vẫn chờ em, vẫn chờ em
Vẫn chờ....
Vẫn chờ... đợi em!"
HOÀNG
YẾN sưu tầm và tổng hợp