ĐẠI ĐẠO TAM KỲ PHỔ ĐỘ

TÒA THÁNH TÂY NINH

HƯƠNG ĐẠO FLORIDA

TÌM HIỂU CHỮ HÒA

Huỳnh Thanh Minh

       “… Nếu mỗi người đều mỗi dạ chia rẽ chẳng ai hòa thuận cùng nhau, anh em cùng nhau kích bác, nòi giống coi như khấu thù, nhơn tâm đã bất hòa thì đạo tâm còn đâu mà sanh ra đặng bảo tồn loài người. Mà đến đạo đức không có thì còn trông cậy nỗi gì?

       … Chúng ta ngày nay nhờ ơn Đức Chí Tôn hoằng khai Đại Đạo mà Phổ Độ cho chúng sanh thì chữ hòa lại cần hơn hết.

       Vì sao? Vì muốn nên người đạo đức thì cần phải có một đức tánh cho hoàn toàn, mà chữ hòa là đầu phần đức tánh của ta vậy. Ta phải hiểu biết rằng: Có hòa thì mới biết thương yêu nhau, trìu mến nhau mới kết nên đoàn thể đặng. Một chữ hòa thiệt khiến cho ta cảm tình vô hạn… “ (Đức Hộ Pháp)

       Thiên thời, Địa lợi, Nhơn hòa là ba điều kiện ắt có và đủ để một hành động thành công. Nếu chúng ta không có được Thiên thời, không có được Địa lợi thì điều kiện Nhơn hòa bắt buộc phải có để nuôi dưỡng một thành công trong tương lai, như lời của Mạnh Tử: “Thiên thời bất như địa lợi, địa lợi bất như nhơn hòa”. Đây là một bài học cho tất cả chúng ta. Nếu chúng ta cứ cố chấp rằng chỉ có ta là duy nhất đúng rồi tỏ thái độ sân si, hiềm khích với người khác ý mình thì trong cuộc tranh luận, nếu có, chỉ là vô ích, chỉ gây thêm nỗi bất hòa.

       Hai điều kiện khách quan chúng ta đã không có - không có Thiên thời, không có Địa lợi - rồi bây giờ điều kiện chủ quan là Nhơn hòa chúng ta lại tự mình đánh mất vì cái tư tưởng “chỉ duy nhất có ta” thì đến bao giờ mới đạt được thành tựu mà mình mong muốn!

       Người bạn trẻ Huỳnh Thanh Minh vừa gởi cho chúng tôi một bài viết về chữ Hòa rất sâu sắc và hữu ích. Dù trẻ nhưng văn phong thật điềm đạm toát lên một tư chất rất quý của một người có Đạo. Trân trọng giới thiệu bài viết này với đồng đạo gần xa.

       Nhất Nguyên. 

o o o O o o o

       Khổng Tử có nói, "Quân tử hòa nhi bất đồng, tiểu nhân đồng nhi bất hòa". Nghĩa là người quân tử vì có trí tuệ nên nảy sinh những tư tưởng mới lạ.Vì thế thường không giống những tư tưởng xáo mòn nhìn vào gọi là bất đồng về ý kiến. Dẫu vậy họ vẫn giữ được hòa khí để sống dung hòa cùng nhau. Trái lại, tiểu nhân là những kẻ không có chính kiến để mà bất đồng, dẫu vậy lại luôn bất hoà cùng nhau vì đố kỵ, ganh ghét, cạnh tranh hơn thua. Còn chúng ta nếu đã có học, có kiến thức mà lại đố kỵ, ganh ghét nhau và cố tình gây bất hòa, thì còn suy đồi và bệnh hoạn hơn cả tiểu nhân nữa.

       Có những cuộc tranh luận rất gay go nhưng luôn trong hòa khí, với kết thúc bằng những đồng thuận có được không bởi sự áp đặt, cũng như không xảy ra sứt mẻ quan hệ giữa những người tham gia. Và người ta học được gì đó mới mẻ trong mỗi nội dung mà mình tranh luận. Điều đó chỉ có thể xảy ra khi các bên tham gia tranh luận có văn hóa tranh luận. Văn hóa tranh luận – đương nhiên nằm trên nền văn hóa của mỗi cá nhân, và rộng hơn là văn hóa của dân tộc. Một dân tộc có nền văn hóa ra sao, nó thể hiện phần nào qua cách mà người dân của dân tộc đó tranh luận.

       Với người Việt, văn hóa tranh luận hầu như thể hiện rõ qua kết cục thường thấy: tranh luận biến thành cãi lộn. Người ta luôn cố gắng bác bỏ ý kiến của đối phương, bảo vệ đến cùng quan điểm của bản thân. Hiếm khi thấy người ta thừa nhận cái sai của mình. Hòn đất ném đi hòn chì ném lại, nặng lời, to tiếng rồi chuyển sang mạt sát lẫn nhau trong sự thiếu kềm chế. Kết cục là không giải quyết được vấn đề gì trong khi chuốc thêm bực mình thậm chí thù hằn lẫn nhau. Không nhiều người Việt có văn hóa tranh luận, âu cũng là do dân mình không có truyền thống tranh luận – chuyện không có gì khó hiểu đối với nền văn hóa của một dân tộc nô lệ và có truyền thống gia trưởng – không dám nói trái ý cha mẹ, lời thầy là khuôn vàng thước ngọc; từ ngàn đời nay người ta phải tuân theo chiếu chỉ của vua quan của các triều đại phong kiến nối tiếp nhau. Không được phép nói trái ý vua, phạm húy, vi phạm các chiếu chỉ,… đã tạo ra một môi trường giết chết tranh luận.

       Bên cạnh đó, cái ta của con người có khi quá lớn. Mình chưa hẳn lịch lãm biết nhiều nhưng khơi màu bằng câu chê kẻ khác như: “Ếch ngồi đáy giếng chẳng hạn”… Với cách thảo luận như vậy làm sao mà hòa cho được?

       Giáo lý Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ tôn chỉ Qui-Nguyên Tam-Giáo, Hiệp-Nhứt Ngũ-Chi. Trong đó lấy Nho Tông để chuyển thế. Căn bản của Nho Giáo là Lễ và Nhạc để cảm hóa lòng người thuận tùng theo thiên-lý. Lễ Nhạc là hai phương tiện giúp con người hàm dưỡng tâm và tánh. Nhạc và Lễ luôn song hành. Không thể có Lễ mà thiếu Nhạc, hay ngược lại có Nhạc thiếu Lễ.

       Nhạc là HÒA, Lễ là KÍNH. Kính mà không hòa thì ngôi Tôn ở ngôi tôn, ngôi Ti ở ngôi ti nên xa cách và rời rạc thiếu cảm thông với nhau. Người lớn không truyền dạy được người nhỏ; người nhỏ cũng không học hỏi gì được nơi người lớn. Ngược lại Hòa mà không Kính tất sanh loạn, xã hội sẽ bất phân thượng hạ, già trẻ.

       Nhạc tượng trưng cho Hòa. Các dụng cụ âm nhạc nhiều loại khác nhau, nhưng khi trổi lên cùng một điệu một bài nghe qua thật là êm dịu và giúp cho tư tưởng con người được thanh thoát mà cảm hóa được lý của Tạo Hóa. Nhạc còn là phương tiện giao lưu phi ngôn ngữ. Nghe được tiếng nhạc của một người, ta có thể hiểu được nỗi lòng người ấy. Hiểu được tâm tình của người khác, như vậy xưa gọi là một bậc tri âm.

       Chữ Hòa có rất nhiều ý nghĩa bao la trong trời đất và xã hội. Trong phạm vi bài viết này người viết xin gói gọn trong lãnh vực đạo-học mà Đức Chí Tôn Ngọc Hoàng Thượng Đế muốn truyền đạt cho con cái của người. 

        Đức Chí Tôn dạy:

       “Chẳng quản đồng tông mới một nhà

       Cùng nhau một Đạo tức một Cha.

       Nghĩa nhân đành gởi thân trăm tuổi,

       Dạy lẫn cho nhau đặng chữ Hòa”. 

       Trong Ngũ Đức Lương Châm, Đức Hộ Pháp cũng dạy chữ Hòa. Đó là chữ đầu tiên trong năm đức: HÒA, NHẪN, KHIÊM, CUNG, ÁI.

       Xin trích nội dung chữ Hòa mà đức Hộ Pháp giải thích như sau: 

 Chữ HÒA 

       Hòa là thuận vui hòa, trong Kinh Lễ có nói rằng: Lễ dĩ hòa vi quý. Nghĩa là Lễ nghi phải lấy chữ hòa làm quý, ý nói lễ nghi tuy phiền phức mặc lòng, song rút lại chỉ lấy chữ hòa làm gốc, vì ngoài mặt có hòa nhã thì trong tâm mới có thành kỉnh, có tâm thành thì lễ nghi mới có long trọng. Nếu như có lễ mà không hòa thì dầu lễ có to lớn đến đâu cũng là vô ích và Thánh, Thần cũng không hưởng chứng.

       Thầy Mạnh-Tử có nói rằng: Thiên thời bất như địa lợi, địa lợi bất như nhơn hòa. Nghĩa là thời Trời không bằng lợi đất, lợi đất không bằng người hòa. Ý nói: Thiên dẫu thuận, địa lợi dầu phúc, song chỉ là trông cậy ở bề ngoài mà thôi, không thể lâu dài đặng, sự bền vững còn cần ở phải nhơn hòa. Nhơn có hòa thì mới có tình liên lạc, một dạ một lòng, đồng tâm đồng lực có được thực hành mới trường cửu được.

       Nói cho đúng thì dầu mưa thuận gió hòa, cũng không tốt bằng lòng người, nếu lòng người mà đặng hòa thuận cùng nhau trong một đoàn thể, như con cuốn chiếu trăm chơn dẫu cường bạo nào, dùng cường lực mạnh mẽ cũng không áp chế đặng.

       Nếu mỗi người đều mỗi dạ chia rẽ chẳng ai hòa thuận cùng nhau, anh em cùng nhau kích bác, nòi giống coi như khấu thù, nhơn tâm đã bất hòa thì đạo tâm còn đâu mà sanh ra đặng bảo tồn loài người. Mà đến đạo đức không có thì còn trông cậy nỗi gì? Thành cao hào sâu liệu đủ cậy chăng? Mưa hòa gió thuận liệu đủ nhờ chăng? Nói tóm lại một chữ Hòa có thể bền hơn thành sắt, mạnh hơn súng đồng, mà địa lợi, thiên thời cũng chẳng bằng vậy.

       Đời Tam Quốc có Ông Lưu Tiên Chúa duy lấy hai chữ nhơn hòa mà thắng cả thiên thời, địa lợi làm cho Tào Tháo lắm trận kinh hồn, Tôn Quyền nhiều phen mất vía. Ôi! xem thế đủ biết một chữ Hòa mạnh mẽ là dường nào chăng?

       Trong Kinh Thi có câu rằng: Âm dương hòa vũ trạch giáng. Phu phụ hòa gia đạo thành. Nghĩa là khí âm, khí dương có hòa thì mưa nhuần rưới khắp. Vợ chồng có hòa thì Đạo nhà mới nên.

       Trong Kinh Thơ có câu rằng: Hiệp hòa vạn bang, nghĩa là phải hòa hiệp muôn nước.

       Ấy đến Trời Đất âm dương cùng các bậc Thượng Cổ, Đế Vương còn phải lấy chữ Hòa làm gốc, mà còn truân chuyên đến thế, huống chi chúng ta ngày nay. Nói tóm lại, mọi việc ở đời phải lấy chữ hòa làm phương châm thực hiện. Thế giới có hòa thì mới đặng thái bình thịnh vượng. Quốc gia có hòa thì mới đặng tiến bộ văn minh. Thân tộc có hòa thì mới đặng sum vầy vui vẻ. Cha con có Hòa thì mới trọn điều từ hiếu. Anh em có hòa thì mới biết đạo thương yêu. Vợ chồng có hòa thì mới nên cửa nhà đồ sộ. Bậu bạn có hòa thì mới bền lòng tín nghĩa. Bậc Quan Trường có hòa thì mới biết sự vẻ vang. Người phú túc có hòa thì mới đặng phần sung sướng. Đạo đức có hòa thì mới đặng hoàn toàn. Tôn-giáo có hòa thì mới nên trường cửu.

        Trên đây là nói phần công dụng kết quả của chữ hòa; còn về phần thực hành của chữ hòa thì ta cần phải nên hiểu biết hòa đây là hòa thuận, ăn ở một cách hòa thuận, công bằng. Đối với mình, đối với người, bao giờ cũng giữ thái độ thong dong hòa lạc, không có một chút gì tư tâm khi xử kỷ, tiếp vật; bao giờ cũng sẵn tấm lòng lượng thứ bao dung. Người mà giữ trọn đặng chữ hòa thì trong tâm hồn sẽ đặng thơ thới thảnh thơi, mà tự nhiên chẳng còn chút cặn nhơ ô trược nữa. Tuy nhiên chữ hòa cũng có nhiều nghĩa ta chớ khá nên lầm.

       Đức Khổng-Tử có nói rằng: Quân tử hòa nhi bất đồng, tiểu nhơn đồng nhi bất hòa. Nghĩa là người quân tử hòa thuận mà không đồng đẳng, còn tiểu nhơn đồng đẳng mà không hòa thuận.

       Chữ hòa với chữ đồng nghe thì tựa như giống nhau mà xét kỹ ra thì khác nhau xa thẳm. Hòa thì chỉ một mực công bằng hòa thuận nhau thôi, chớ không tư không đảng. Còn đồng thì đồng là đảng, nghĩa là tựu hội thành quần, thành đảng, có ý tư mà không công, chớ chẳng có giá trị gì. Đó là điều giả mạo của kẻ tiểu nhơn thường làm nếu ta không cẩn thận hoặc có khi lầm vậy.

       Chúng ta ngày nay nhờ ơn Đức Chí Tôn hoằng khai Đại Đạo mà Phổ Độ cho chúng sanh thì chữ hòa lại cần hơn hết.

       Vì sao? Vì muốn nên người đạo đức thì cần phải có một đức tánh cho hoàn toàn, mà chữ hòa là đầu phần đức tánh của ta vậy. Ta phải hiểu biết rằng: Có hòa thì mới biết thương yêu nhau, trìu mến nhau mới kết nên đoàn thể đặng. Một chữ hòa thiệt khiến cho ta cảm tình vô hạn.

       Về phần đạo đức các tính đức khác tưởng cũng chẳng khó gì. Bởi vậy trước hết Bần Đạo xin hiến dâng chư Đạo Hữu một chữ hòa để làm một nấc thang bước lên con đường đạo đức.

       Và xin chư Đạo Hữu đừng quên bốn chữ: Hòa Khí Trí Tường. Nghĩa là khí hòa rất tốt thì thiệt là may cho nền đạo đức lắm vậy. (Hết trích)

       Chữ hòa tuy vậy mà ý nghĩa rất sâu xa. 

       Ba yếu tố quan trọng quyết định con đường tấn hóa của nhơn loại là Thiên Thời, Địa Lợi và Nhơn Hòa. Nếu không đủ cả ba thì: Thiên Thời không bằng Địa Lợi; Địa Lợi không bằng Nhơn Hòa. Vậy chữ HÒA là đức tính quý báu nhất cho mọi hành tàng đối nhân xử thế để quyết định sự thành bại của một xã hội. 

       Đời rất cần chữ Hòa; Đạo lại càng cần chữ Hòa cao hơn nhiều lần. Điều kiện để chữ Hòa trong cửa Đạo có được là dựa trên tinh thần thượng-tôn pháp-luật và hướng thiện để đạt Chân Thiện Mỹ. Cái Hòa cuối cùng phải đưa nhau đến cái tốt đẹp.  

       Chữ Hòa nhiều trường hợp bị nhầm lẫn ý nghĩa rồi cho hai chữ bất đồng và bất hòa làm một. Trong xã hội đen, trong băng đảng cường sơn thảo khấu họ cũng cần sự đồng lòng để sinh hoạt. Họ hòa với nhau để thi hành hay bao che cái xấu. Đây là chữ hòa hướng hạ gọi là Đồng chứ không phải Hòa. Sự đồng lòng đồng thuận không thượng tôn pháp luật là những hành vi của kẻ tiểu nhân ích kỷ. Ai nói khác ý mình thì cho là kẻ thù địch. Ai góp ý cho mình thì gọi là chống đối. Như vậy sáng kiến trí tuệ cá nhân không thể phát huy. Đây là xã hội tôn sùng lãnh tụ. Xã hội này sẽ sản sinh ra những con người sống dối trá hai lòng. Tìm kiếm sự trung thành trong họ thật không dễ. Họ sống hai mặt.  Những người bên ngoài biểu hiện đồng ý với mình nhưng bên trong chưa chắc lòng họ phục. Xã hội này sẽ sớm chiều bị hư hoại. 

       Trên đường đời, muốn tạo được chữ Hòa, hai chủ-thể đối thoại thể phải hy sinh mỗi bên một nửa. Mình chứng minh mình đúng nhưng đồng thời cũng phải công nhận cái đúng của phía bên kia cũng có. Chưa ai dám tự hào mình hoàn hảo 100%. Nên lắng nghe ý kiến người khác là cách tạo Hòa. Ai cũng khăng khăng mình đúng cho phía bên bạn là sai, muôn thuở không thể có Hòa được. 

       Trong cửa Đạo, tạo được chữ Hòa hai chủ thể đối thoại không bên nào phải hy sinh mất mát gì cả. Vì cả hai cùng thượng tôn pháp luật thì không bao giờ bất hòa. Hòa giúp cho hai bên cùng có lợi. Vì Hòa trong cửa Đạo là trên cơ sở luật-pháp Đạo.

       Trong cửa Đại Đạo hiện nay, ta thấy có cả bất hòa và bất đồng. Từ khi Đại Đạo được khai minh 1926 đến nay. Đức Chí Tôn đã ban Pháp Chánh Truyền lập nền tảng cho việc điều hành cơ Đạo. Pháp Chánh Truyền là một bản cương tính Hiến Pháp không thể sửa đổi, không thể bàn cải. Chỉ có chịu chấp hành hay không mà thôi. Những chức sắc không chấp hành, lập một nền tảng pháp lý khác tạo một trường phái Cao Đài khác. Đây gọi là bất hòa. Hai chủ thể đối thoại một bên là tùng và một bên là không tùng Pháp Chánh Truyền không bao giờ có tiếng nói chung.

       Cùng trong  lập trường tùng Pháp Chánh Truyền, phương pháp thật hành có thể có nhiều cách khác nhau để thi hành cơ phổ độ, nhưng vẫn luôn tôn trọng nhau. Đó chỉ là bất đồng. Giải quyết bất đồng không khó. Luật và Lệ của Đạo sẽ điều chỉnh đưa đến thống nhứt dễ dàng. 

       Chữ Hòa là món ăn tinh thần hàm dưỡng nuôi nấng cho ba-thể con-người (Tam Thể Xác Thân) được thanh thoát tiếp cận với lý của đất trời rất cần thiết cho người hành giả học Đạo; làm cho tinh thần êm dịu sâu lắng để hòa nhập và cảm nhận thiên lý. Chữ Hòa giúp nhau cùng tiến bộ và tấn hóa.  

       Giữ Hòa trong cửa Đạo làm cho Tinh được bình, Trí được định, Thần được an. 

       Nói tóm lại, Chí Tôn và chư Thần, Thánh, Tiên, Phật muốn đem chữ Hòa làm phương tiện dìu dắt nhân loại đến bờ bỉ ngạn. 

       Giữ được Hòa trên sẽ thuận lòng Trời và dưới sẽ được lòng cả Thiên hạ. Bất đồng có thể khắc phục được vì còn đi chung thuyền. Nếu đã bất Hòa thì coi như sự mâu thuẫn trầm trọng khó kéo lại với nhau. 

       Ý kết: Do thực trạng nền Đạo hiện nay đang bất ổn. Đạo sự rối như mớ bòng bong chẳng khác gì bản sao của một buổi chợ đời. Chư đồng Đạo lẫn lôn giữa bất đồng và bất hòa mà tỵ hiềm lẫn nhau chuyện nhỏ hóa to. Mong rằng những nhân sĩ đa văn quảng kiến thương Thầy mến Đạo hãy tận dụng ba món báu Trời ban cho con người phân tích điểm nào là bất Hòa và điểm nào là bất Đồng để huynh đệ xích lại gần nhau hơn giúp Ông Cha Trời hoằng khai Đại Đạo

       Cúi xin Đại Từ Phụ, Đại Từ Mẫu dùng huyền diệu thiêng liêng xóa được bất Hòa giữa chúng con hiện nay để chúng con có cơ hội lập công bồi đức. Chuyện bất đồng chúng con có thể tự giải quyết được.

Sài Gòn, ngày 15 tháng 6 năm 2020

HUỲNH THANH MINH