Nên làm ǵ với Viện Khổng Tử ở Hà Nội?
Ngô Nhân Dụng
Cuối năm 2014, ngày 27 tháng 12 một Viện Khổng Tử đă chính thức
được đặt trong đại học Hà Nội. Mục đích được nêu ra là “thúc đẩy
việc nghiên cứu, giảng dạy tiếng Trung Quốc, góp phần củng cố và
phát triển quan hệ Việt-Trung ...” Nhưng giới trí thức Việt Nam
không ai tin.
Người Việt và người Trung Hoa đều nghi ngờ vai tṛ của Viện
Khổng Tử. Thí dụ, ông Ngô Đức Thọ, thuộc Viện Hán Nôm Hà Nội, lo
rằng Trung Cộng đang “mang ngay tư tưởng bành trướng Đại Hán cắm
giữa thủ đô Hà Nội!” Bên Trung Quốc, nhà tranh đấu Lưu Hiểu Ba,
giải Nobel Ḥa B́nh, cho rằng hàng động này nằm trong kế hoạch
thúc đẩy đầu óc dân tộc cực đoan trong nước Tàu; để dân quên
cảnh chính quyền độc tài đàn áp; và cũng v́ đầu óc muốn làm bá
chủ thiên hạ của đám lănh đạo Bắc Kinh.
Có thể nói ở nước
ta từ đời Lư, Trần đă lập các Viện Khổng Tử, mà các nước như
Nhật Bản, Hàn Quốc cũng vậy. Bởi v́ từ thế kỷ 19 về trước các
dân tộc Á Đông này đều học kinh điển Khổng, Mạnh, dùng làm nền
tảng giáo dục. Nhưng tại sao bây giờ người Việt phải lo ngại về
một Viện Khổng Tử? Hơn nữa, hiện nay nhiều nước chung quanh vẫn
chấp nhận các Viện Khổng Tử do Trung Cộng đài thọ, như tại Nam
Hàn đă lập 17 viện, tại Nhật Bản có 13, Thái Lan 12, Indonesia
có 7 viện. Tại sao người Việt Nam chúng ta lại chống? Lư do
chính là v́ không người Việt nào tin Cộng Sản Trung Quốc. Chính
tuần báo Anh quốc The Economist cũng nhận xét rằng Viện Khổng Tử
là một “cơ quan nhà nước” cho nên nó sẽ đóng vai thi hành các
chủ trương của Cộng Sản Trung Quốc. Từ năm 1950 đến nay, chủ
trương của Trung Cộng vẫn là muốn Việt Nam hoàn toàn lệ thuộc
Bắc Kinh; mở đầu bằng viện trợ quân sự, sau là dậy đấu tố, chỉnh
huấn, tạo ra một đảng cộng sản người Việt nằm trong tay Trung
Cộng.
Cho nên ông Vũ Cao Phan, người từng giữ vai Phó chủ
tịch hội Hữu nghị Việt Trung, tỏ ư nghi ngờ mục tiêu của Trung
Cộng: “Viện Khổng Tử tại đại học Hà Nội ... sẽ tuyên truyền
những cái khác ngoài văn hóa!” Ông Nguyễn Văn Tuấn nh́n ra,
“Viện Khổng Tử ... mở thêm một cánh cửa để Việt Nam lọt vào quĩ
đạo [của Trung Quốc] lệ thuộc hơn nữa vào Tàu.”
Những
phản ứng hoài nghi và chống đối của giới trí thức thủ đô Hà Nội
và trên toàn quốc chắc sẽ không ngăn cản được quyết định thành
lập Viện Khổng Tử. Đảng Cộng Sản Việt Nam cũng không dám ngăn
cản nếu hoạt động của viện này là tuyên truyền cho “tư tưởng
bành trướng Đại Hán.” Nếu Trung Cộng đem sang những bản đồ vẽ cả
vùng Hoàng Sa, Trường Sa thuộc Đường Chín Đoạn của Trung Quốc
lưu giữ trong cái viện này, th́ chắc các ông lănh đạo đại học Hà
Nội cũng đành chịu! Giả thử có cán bộ Trung Cộng sang dậy học
tại Viện Khổng Tử giảng rằng đời xưa ông Mă Viện đă sang Giao
Chỉ tiêu diệt bọn địa chủ Trưng Trắc, Thi Sách, để “giải phóng”
dân Lạc Việt. Nếu các bloggers trong nước lên tiếng phản đối th́
họ có bị các ông Nguyễn Phú Trọng, Nguyễn Tấn Dũng bắt giam hay
không? Chắc phải bắt hết, bởi v́ trong thế kỷ 20 Việt Cộng đă
học tập Trung Cộng theo đúng bài bản đấu tranh giai cấp đó.
Vậy chúng ta phải làm ǵ để ngăn chặn âm mưu tuyên truyền
chủ trương Đại Hán?
Có một cách, là dùng gậy ông đập lưng
ông.
Giới trí thức Hà Nội, như quư ông Ngô Đức Thọ, Vũ
Cao Phan, Nguyễn Văn Tuấn nên phản công bằng cách mở ra những
cuộc hội thảo, nghiên cứu khoa học về Khổng Tử, Mạnh Tử, theo
tinh thần phê phán khách quan, phương pháp sử học và xă hội học.
Chúng ta có thể đề nghị tổ chức các cuộc thảo luận đó ngay trong
Viện Khổng Tử! Nếu họ từ chối th́ cứ tổ chức tại địa điểm khác,
trong các đại học tư, các trường trung học, mượn các khách sạn,
hay ngay tại tư gia. Mời mọi người tới tham dự, miễn phí, và bảo
đảm được phát biểu tự do! Nếu đại học Hà Nội sợ không dám cho
giới trí thức Việt Nam công khai nghiên cứu Khổng Tử, Mạnh Tử
trong viện, th́ chúng ta cứ lập một Hội Nghiên cứu Khổng Mạnh,
một hội tư, ai cũng được tự do tham dự. Nên nghiên cứu cả Mạnh
Tử, v́ sách Luận Ngữ thuật lời Khổng Tử chú trọng đến tu thân
nhiều hơn, c̣n sách Mạnh Tử đặc biệt bàn nhiều vấn đề chính trị
học.
Ở nước ta, trước đây đă nhiều nhà nghiên cứu viết về
Khổng Tử, Mạnh Tử. Như Phan Bội Châu (Khổng Học Đăng), hay Trần
Trọng Kim (Nho Giáo). Nhưng các học giả trên nh́n Khổng Mạnh từ
bên trong, với tư cách là những người học theo Khổng, Mạnh. Nh́n
từ bên ngoài, th́ chỉ có các học giả Trung Hoa phê b́nh Khổng,
Mạnh, phần lớn là đả kích hệ thống chính trị cổ truyền của nước
họ, trong đó các vua quan nhân danh hai ông Khổng, Mạnh thiết
lập những chế độ tập trung quyền hành và khinh thường dân chúng.
Nhưng thực sự hai ông Khổng, Mạnh có chủ trương như vậy hay
không?
Trong cuốn Đứng Vững Ngàn Năm, chúng tôi đă tŕnh
bày đường lối bóp méo Khổng giáo của các vua chúa bên Tàu nhằm
phục vụ chế độ chuyên chế của họ, mà chế độ đó theo mô h́nh Pháp
gia chứ không phải Nho gia. Từ thế kỷ 15 vua quan nước ta mới
bắt chước mô h́nh cai trị đó. Các hoàng đế Trung Hoa đă xuyên
tạc Nho Giáo v́ nhu cầu chính trị vua, vua quan nước ta cứ thế
đi lạc theo. Nếu hiểu đúng hai ông Khổng, Mạnh th́ chúng ta biết
rằng họ không hề chủ trương tôn quân tuyệt đối như các ông vua
đời Tống, đời Thanh bên Tàu, hay vua Gia Long, Minh Mạng ở nước
ta. Hội Nghiên cứu Khổng Mạnh có thể mời Viện Khổng Tử hợp tác
tham gia một cuộc hội thảo về Khổng Tử hay Mạnh Tử.
Thí
dụ, một đề tài đáng thảo luận là: Ai có quyền cai trị dân? Xin
trích dẫn một đoạn trong Lương Huệ Vương, Thượng, chương 6, như
sau:
Mạnh Tử kể chuyện lúc gặp vua Lương, ông vua hỏi,
“Khi nào thiên hạ định?” (Thiên hạ ô hồ định?) Mạnh Tử đáp rằng,
“Khi có một người nắm quyền th́ định” (Định vu nhất). “Ai có khả
năng gom vào làm một?” (Thục năng nhất chi?) Trả lời, “Kẻ không
thích giết người th́ có thể thống nhất thiên hạ” (Bất thị sát
nhân giả, năng nhất chi). Ông vua lại hỏi, “Ai ban quyền (thống
nhất) cho người đó?” (Thục năng dữ chi?) Trả lời, “Tất cả thiên
hạ không ai là không có cái quyền (ban cho) này” (Thiên hạ mạc
bất dữ dă).
Qua đoạn văn trên chúng ta biết Mạnh Tử quan
niệm chính quyền là do sự ủy nhiệm của mọi người dân. Ta c̣n
thấy Mạnh Tử coi tất cả mọi người dân đều b́nh đẳng trong quyền
ủy nhiệm cho vua cai trị, không ai không có quyền đó (Thiên hạ
mạc bất dữ dă). Tất cả mọi người dân có quyền chỉ định ai là kẻ
đáng nắm quyền trong thiên hạ, trong một nước hay trong một
tỉnh, một quận cũng vậy. Thời ông Mạnh Tử, trước đây hơn 24 thế
kỷ, nước Trung Hoa chưa biết tổ chức bỏ phiếu, nhưng ngày nay ai
cũng biết. Có nên bỏ phiếu để thực hành việc ủy quyền hay không?
Một đề tài khác đáng đem ra hội thảo, là: Nếu người cầm
quyền không hợp ḷng dân th́ dân có thể làm ǵ? Chúng ta cũng có
thể trích Lương Huệ Vương, Hạ, chương 8, sách Mạnh Tử.
Khi Tề Tuyên Vương hỏi về chuyện Thành Thang đánh vua Kiệt, Vũ
đuổi vua Trụ; Mạnh Tử đáp, “Sử chép đúng thế.” Tuyên Vương lại
hỏi, “Như vậy th́ bầy tôi có thể thí vua sao?” (Thần thí kỳ quân
khả hồ?) Mạnh Tử trả lời, “Kẻ làm hại điều Nhân, gọi là Tặc; làm
hại điều Nghĩa, gọi là Tàn. Kẻ Tàn, Tặc, nó cũng chỉ là một
thằng người mà thôi. Tôi nghe nói chém đầu một thằng tên là Trụ
chứ không nghe chuyện thí vua.” (Tặc nhân giả, vị chi Tặc, tặc
nghĩa giả, vị chi Tàn; Tàn, Tặc chi nhân, vị chi nhất phu. Văn
trù nhất phu Trụ hĩ, vị văn thí quân da...
Trước đây 25
thế kỷ, Nhân và Nghĩa là hai giá trị nền tảng trong bản “hợp
đồng xă hội” giữa vua và dân. Tề Tuyên Vương vẫn coi Kiệt, Trụ
là vua, nên dùng chữ “thí quân,” động từ “thí” chỉ việc giết
vua. Mạnh Tử thấy các bạo chúa phạm nhân nghĩa, không xứng đáng
làm vua, cho nên không dùng động từ “thí” mà dùng chữ “trù,”
nghĩa là chặt đầu. Tóm lại, Mạnh Tử công nhận: Người dân có
quyền lật đổ những chính quyền khi chính quyền đó vi phạm hợp
đồng xă hội, làm hại Nhân và Nghĩa. Khi đó người dân có quyền
lật đổ chính quyền, như trong h́nh ảnh giết vua.
Hội
Nghiên Cứu Khổng Mạnh sẽ in thành sách các bài nghiên cứu về hai
đề tài trên, cho đồng bào Việt Nam ta cùng tham gia ư kiến về
hai câu hỏi. Thứ nhất: Lấy ǵ làm căn bản cho quyền cai trị của
một đảng? Thứ hai: Nếu chính quyền không làm đúng bổn phận th́
dân có quyền lật đổ hay không? Ngoài ra, có thể mời các luật gia
thuyết tŕnh về câu hỏi: Nếu Mạnh Tử sống vào năm 2015, ở nước
Việt Nam, th́ khi ông nói những ư kiến như trên, ông sẽ bị bắt
hay không? Ông Mạnh Tử sẽ bị truy tố theo điều 79 hay Điều 88 bộ
luật h́nh sự?
Nghiên cứu tư tưởng tôn trọng quyền dân của
Khổng, Mạnh để đóng góp cho Viện Khổng Tử, đó là một cách ngăn
chặn âm mưu tuyên truyền chủ trương Đại Hán của các vị hoàng đế
Trung Hoa thời nay.
Nguồn nguoi-viet.com