Chuyện
hai người
quét rác và đổ
rác
Vào
sáng Chủ Nhật, có thể là do ngày nghỉ rảnh rỗi, một người đàn
ông trung niên lúi húi quét dọn trước cửa nhà. Ông cầm chiếc
chổi và đồ hốt rác quét sạch vỉa hè rồi quét dọc theo lề đường,
cẩn thận gom tất cả đám cát, bao ny-lông, mẩu thuốc lá, ly giấy,
lá khô và đủ thứ rác rưởi của xă hội văn minh vào thùng, đậy nắp
cận thận, đặt ngay ngắn xuống ḷng đường, để ngày mai xe rác của
thành phố lấy đi. Khi nhận thấy vỉa hè và ḷng đường đă khá
sạch, ông toan thu dọn để bước vào nhà th́ một thanh niên từ xa
bước tới, miệng ph́ phèo điếu thuốc. Chỉ cần nh́n cách ăn mặc và
đi đứng người ta có thể nhận ra đây là một chàng thanh niên
ngang tàng. Khi tới chỗ ông đang đứng, người thanh niên rít hơi
cuối cùng rồi coi như không có ai, thản nhiên quăng mẩu thuốc lá
xuống đường. Nh́n mẩu thuốc là nằm tênh hênh trên mặt vỉa hè
sạch trơn, dường như nó có vẻ “phá hoại” và trêu ngươi,
cho nên người đàn ông tức giận, lớn tiếng gọi người thanh niên:
-Này, yêu cầu quay lại nhặt tàn thuốc lá lên nghe!
Người thanh niên đă đi cách xa ông khoảng năm, sáu
bước, nghe gọi thế quay đầu lại nh́n với vẻ hết sức ngạc nhiên.
Anh ta ngạc nhiên v́ có thể cả trăm lần quăng mẩu thuốc lá như
thế này mà chẳng ai phản ứng ǵ, nay có một “gă điên” làm chuyện
không giống ai. Anh ta quay lại, sẵng giọng hỏi:
- Ông nói ǵ?
- Yêu cầu cậu nhặt mẩu thuốc lá lên!
Mặt chàng thanh niên trở
nên
đỏ gay:
- Bộ đường phố này của ông hả?
Người đàn ông trả lời ngay:
- Không phải của tôi, của chung, nhưng tôi tôi quét dọn sạch sẽ.
Người tự trọng không bao giờ xả rác bừa băi. Cậu hiểu điều đó
không? Tôi yêu cầu cậu nhặt lên!
Tự ái bị tổn thương, người thanh niên không cần phân
biệt đúng-sai, nói như gây sự:
- Không nhặt th́ sao?
Sự lớn tiếng qua lại giữa hai bên làm người trong
nhà chạy ra, người qua lại trên hè phố ṭ ṃ đứng lại. Cuối cùng
tất cả đều thấy đây không phải chuyện đại sự cho nên xúm vào can
gián. Cuối cùng người thanh niên hậm hực bỏ đi c̣n người đàn ông
đứng phân bua một hồi rồi bực bội bước vào nhà.
***
Ba ngày sau, tại một khu phố khác cách đó khoảng
năm, sáu con đường người ta thấy một vị sư đang quét rác tại
cổng một ngôi chùa. Hôm nay là Thứ Hai chùa vắng, Phật tử đi làm
hết, sau hai ngày cuối tuần bận rộn với sinh hoạt và lễ lạc, rác
đă thấy lai rai trên sân. Ngoài ra, c̣n lá trên cây rụng xuống
cho nên thầy trụ tŕ ra công quét dọn, vừa vận động vừa làm sạch
trong ngoài. Đối với người xuất gia, quét rác cũng là “công
phu”. Sau khi cổng chùa đă sạch sẽ, sư toan đẩy thùng rác
trở vào th́ một chàng thanh niên tà tà bước tới. Đây chính là
anh chàng đă gây sự với người đàn ông quét rác ba ngày trước.
Khi đi tới cổng chùa, có thể do vô t́nh, do quán tính, cố tật,
hoặc đăng trí, sau khi mở bao thuốc lá, chàng ta rút ra một
điếu, châm lửa. Thấy bao thuốc đă hết, chàng ta quăng cả chiếc
bao trống không dưới chân bức tường cạnh cổng chùa rồi thản
nhiên bước đi. Thế nhưng khi bước đi khoảng năm, sáu thước, có
thể do nhớ lại cuộc “đụng độ” với người đàn ông trước đây, chàng
ta quay đầu lại xem sự thể như thế nào. Trái với phỏng đoán của
ḿnh, vị sư b́nh thản bước tới chân bức tường, cúi xuống nhặt
bao thuốc lá lên, quay lại thùng rác, mở một bao rác nhỏ, bỏ bao
thuốc lá trống vào bên trong, cột trở lại, bỏ vào thùng rác rồi
lặng lẽ đẩy thùng rác vào bên trong sân chùa, không hề quay nh́n
chàng thanh niên …đang ngạc nhiên đứng đó.
***
Ngày hôm sau, chàng thanh niên tới thăm vị sư. Sau
khi giới thiệu ḿnh chính là người xả rác trước cổng chùa. Chàng
ta kể lại chuyện “đụng độ” với người đàn ông rồi hỏi:
- Thưa thầy, tại sao cùng một chuyện mà thầy lại có lối cư xử
nhẹ nhàng hơn người đàn ông kia?
Vị sư hiền từ đáp lại:
- Người đàn ông đó là một công dân tốt. Một công dân tốt do làm
tṛn bổn phận của ḿnh cho nên thường thẳng thắn nói lên cái sai
của người khác để cùng nhau sửa chữa trong tinh thần ôn ḥa.Tuy
nhiên, cách hành xử giữa một người thường và một người xuất gia
có khác nhau. Người
xuất gia không nói về cái lỗi của kẻ khác mà
kham nhẫn để kẻ phạm lỗi giác ngộ mà tu sửa.
Hai lối hành xử đó không cái nào hơn cái nào, “vạn pháp đều
b́nh đẳng”, chỉ tùy duyên ứng xử mà thôi. Một căn nhà, một
ngôi chùa, một khu phố hoặc nơi làm việc cần phải sạch sẽ. Sự
sạch sẽ làm trang nghiêm cuộc sống và thế giới. Ngay đầu óc
chúng ta cũng cần sạch sẽ. Muốn sạch sẽ th́ phải quét rác. Một
chiếc máy điện tử muốn tốt cũng phải “đổ rác”. Đầu óc con
người muốn thanh tịnh, sạch sẽ cũng phải “đổ rác”- đổ
bớt rác rưởi của tâm hồn.
Những ư nghĩ bất tịnh, tương tranh, thù hận, đố kỵ, tị hiềm,
những tư tưởng loại trừ, kỳ thị, ghét bỏ đều là rác rưởi của tâm
hồn.
“Quét
rác”
và “đổ rác” là việc làm thường xuyên của người nào muốn
tâm hồn thanh tịnh. Từ thanh tịnh mà có thanh thản. V́ thanh
thản cho nên không động tâm. V́ tâm không động cho nên ít gây đổ
vỡ.
***
Ba ngày sau, chàng thanh niên t́m tới nhà người đàn
ông, nói lời xin lỗi. Từ
đó,
chàng học được một bài học nơi vị sư, “Thay
v́ xả rác xuống đường hoặc nơi công cộng th́ nên xả bớt rác
trong tâm hồn ḿnh.”
Ngoài đức tính kham nhẫn, có thể sư đă đạt tới mức “vô
phân biệt”. Sư cứ thấy rác th́ quét mà không hề phân
biệt rác từ cây đổ xuống, Phật tử xả ra, nam hay nữ, lạ hay quen
cho nên rác của chàng thanh niên cũng thế thôi. Chính v́ “vô
phân biệt” cho nên sư không động tâm. Không động tâm cho
nên sư đă quét rác trong trạng thái “vô tâm”. Mà
vô tâm th́ an lành.
Thật là một bài học hữu ích cho con người, nhứt là con người
đang trên con đường tu học./.